Kahramanmaraş'ta 6 Şubat 2023'te yaşanan 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde olan depremler sonrasında riskli binaların inşası yeniden gündemi meşgul ediyor.
6306 sayılı Afet Risk Altındaki Bölgelerin Dönüştürülmesine dair kanuna göre, ekonomik ömrünü tamamlamış veya tehlike bölgesi içinde veya dışında yıkılma tehlikesi bulunan veya ciddi şekilde hasar görmüş binalar “riskli yapı” olarak kabul edilmektedir. İlgili prosedürler Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'ndandır.
İletilen bilgilere göre, riskli yapıların yıkılması ve yenilerinin yapılmasına ilişkin değişiklik süreci, yapı maliklerinin"tespit başvurusu" ile başlıyor, "risk tespiti", "riskli yapıların yıktırılması"yla sürüyor ve "yıkım sonrası uygulama"yla da son buluyor.
1. ADIM TESPİT BAŞVURUSU
Muhtemel bir afet anında çökebilecek, ciddi hasar görebilecek ve bölgede yaşayan insanların can güvenliğini tehdit edebilecek binaları tespit etmek için ilk adımı bina sahibi atmalıdır. "Riskli yapı tespitlerinin" yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından yapılması zorunludur. Bina maliklerinden biri veya kanuni temsilcisi http://kentseldonusum.csb.gov.tr′ Başvurusunuı e-devlet üzerinden yapması gerekiyor.
2. AŞAMA RİSK TESPİTİ
Verilen bilgilere göre lisanslı kurum ve kuruluşların başvurusu sonrası hazırlanan risk yapısı tespit raporu İstanbul, Ankara ve İzmir bölge belediyeleri ile Çevre, Şehircilik ve İklim İl Müdürlüğü'ne iletilir. Belediye ve kaymakamlıkların tespitlerinin eksik veya hatalı olması halinde, raporlar ilgili kişiye ve ilgili emlak ofisine "risk yapısı" notu şeklinde gönderilir. Bina sahipleri, verilen bilgilere dayanarak, bildirim tarihinden itibaren 15 gün içinde riskli binanın bulunduğu emlak ofisi veya belediyeye itiraz edebilir. İtiraz edilmediği takdirde bina, tebliğ tarihinden itibaren en az 60 gün içinde, süresi içinde yıkılır. Üniversitelerden , bakanlıktan 3 üyenin yer aldığı teknik komisyon, "riskli yapı" bulunmasına yönelik itirazları da inceliyor. Yine verilen bilgilere göre risk yapısına ilişkin teknik komite kararı ile tahsis işlemi tamamlanacak.
3. AŞAMA RİSKLİ YAPILARIN YIKTIRILMASI
Nihai "riskli bina" kararından sonra, bina sahiplerine en az 60 günlük bir yıkım süresi verilir. İdare, binanın bu süre içinde yıkılıp yıkılmadığını kontrol eder. Yıkılmadığı takdirde idari makam binayı yıkılmış kabul eder ve 30 güne kadar ek süre verir. Bu süreler dolmadan rizikolu binaların yıkılmaması halinde ilgili kurum ve kuruluşlardan rizikolu binalara elektrik, su ve doğalgaz verilmemesi ve hizmetin durdurulması talep edilir. Yüksek riskli binalardan insan ve eşya tahliyesi ve yıkımı belediyeler ve idare tarafından sağlanan polis yardımı ile yapılır veya yapılacaktır. Ayrıca Bakanlık veya İl Özel İdareleri tarafından yıkılmayan, sökülmeyen veya yıkılmayan binalar. Sahipler bu işlemin masraflarından payları oranında sorumludurlar.
SÜREÇ, YIKIM SONRASI UYGULAMAYLA SONA ERİYOR
Riskli binaların yıkımından sonra yeni binalar yapılır ve parseller yeniden değerlendirilir. Taşınmaz maliklerinin işlemlerde anlaşamaması halinde, anlaşamayan maliklere ait taşınmazların değeri Sermaye Piyasası Kurulu'na kayıtlı lisanslı değerleme kuruluşlarınca belirlenir. Yine verilen bilgiye göre, bu değer üzerinde görüş birliği olmazsa, bina ile ilgili işlemler maliklerin payları oranında en az üçte iki çoğunlukla kararlaştırılır. Bu karar ve sözleşme şartları, İstanbul'da belediyeye, diğer yerlerde il özel idarelerine tebliğ edilecek. Bu karara katılmayan malikin arsaları, arsa değerinin üzerinde diğer ilgililere açık arttırmayla satılır. Söz konusu satış etkinliklerinin sona ermesinin ardından yeni yapının uygulanmasına başlanacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, risk yapısı tasfiye edilen konutlar için yetkili devlet ve belediyelerden vergi ve gümrük muafiyetlerinin yanı sıra yeni konutlar için faiz desteği ve kira desteği sağlıyor.
